จมื่นไวยวรนาถ พลายงามมีตำแหน่งราชการเป็น จมื่นไวยวรนาถ ซึ่งมักเรียกสั้นๆ ว่า พระไวย หรือหมื่นไวย เป็นลูกของขุนแผนกับนางวันทอง แต่ไปคลอดที่บ้านของขุนช้าง ยิ่งโตพลายงามก็
จมื่นไวยวรนาถ ไวยแตกทัพ เนื้อเรื่องกล่าวถึง เมื่อสมเด็จพระพันวษา มีรับสั่งใช้ให้พระไวย หรือจมื่นไวยวรนาถ ลูกชายของขุนแผน กับนางวันทอง เป็นแม่ทัพยกไปรบกับ
เป็นบุตรชายของขุนแผนกับนางวันทอง เข้ารับราชการและได้กระทำคุณงามความดี จนได้เลื่อนบรรดาศักดิ์ให้เป็นจมื่นไวยวรนาถ จมื่นไวยเป็นตัวละครที่มีอารมณ์หุนหันพลันแล่น ไม่ค่อยคิด